Tuinen: de potentiële parels van ons landschap

In Vlaanderen beslaan tuinen samen maar liefst 9% van de totale oppervlakte. Ter vergelijking: dat is bijna drie keer zoveel als het totale areaal aan natuurgebieden. Alleen al door die gezamenlijke omvang vormen onze tuinen een enorm potentieel voor biodiversiteit, klimaatadaptatie, waterbuffering, verkoeling en luchtzuivering. Maar er is meer: door hun unieke ligging en grote variatie zijn tuinen cruciale puzzelstukjes in ons landschap.

Stapstenen in het landschap

Je zou ons landschap kunnen voorstellen als een grote cake, waarin natuurgebieden de rozijnen zijn. Die rozijnen zijn ontzettend waardevol, maar worden bij elkaar gehouden door iets minstens even belangrijk - het cakebeslag - de overige 97% van ons landschap. Alleen door ook aandacht te geven aan die 97% creëren we een veerkrachtig, klimaatadaptief landschap dat biodiversiteit ondersteunt en aangenaam is om in te leven.

Een cruciale stap daarin is het ontwikkelen van een groen-blauwe dooradering: een fijnmazig netwerk van groene en watergebonden zones die natuurgebieden met elkaar verbinden en tegelijk de natuur tot diep in onze leefomgeving brengen. En precies daar spelen tuinen een sleutelrol: ze hebben het potentieel om ecologische stapstenen of corridors te vormen waarlangs dieren en planten zich kunnen verplaatsen. Bovendien liggen ze verspreid over steden en dorpen, waardoor ze de perfecte schakels zijn om natuur dichtbij ons - mensen - te brengen.

Een wereld in het klein

Omdat we doorheen de dag en de seizoenen verschillende dingen doen in onze tuin — lezen, zonnen, vrienden ontvangen, in de hangmat liggen — ontstaat er bijna als vanzelf een mozaïek van microklimaten en verborgen hoekjes: schaduwplekken onder struiken, zonovergoten terrasjes, een vijvertje, een spontaan begroeid muurtje, …

Al die structuren zorgen voor variatie in leefgebieden. En waar variatie is, ontstaat leven. In een natuurlijke tuin draait alles om inheemse beplanting, plantengemeenschappen, bloeibogen en ecologische gradiënten. Door aandacht te geven aan ecologie kunnen zelfs kleine stadstuinen een thuis bieden aan bijen, vlinders, vogels, egels en talloze andere dieren.

Wat is natuur?

Je tuin is dan geen afgesloten stukje groen meer, maar een levendige schakel in een groter ecosysteem. Jouw kleine tuin maakt een groot verschil — samen met de 2 miljoen andere tuinen vormt hij het levende weefsel van ons landschap.

Natuur is dan niet meer iets waar je naartoe gaat in het weekend. Het is je tuin, het park om de hoek, de straat met laanbomen, het veld met akkerbloemen. Wij zijn natuur.